يکي از مهم ترين شرايط قبولي عبادات بخصوص صحت نماز، حضور قلب است و بدون آن نماز ناقص بوده و مورد قبول خداوند نخواهد بود. حضور قلب در نماز تابع حالتانسان است بطوريکه هر کس در مراتب تعيين معرفت کاملتر شود، عظمت معبود رابيشتر مي شناسد و آداب عبادات از او بيشتر صادر مي شود و در مقام بندگي خودرا در مقام خضوع و تذلل قرار مي دهد در غير اين صورت دچار خسران در نمازخواهد بود.

چنانکه از امام جعفر صادق (ع) روايت شده که: «بنده چون درنماز خود التفات کند به جانب در حضور قلب» يا بر روي يا به چشم يا به دل،حق سبحانه و تعالي او را ندا مي کند که: اي بنده من! به سوي چه کسي التفاتمي­نمايي؟ چه کسي بهتر از من براي تو است؟ پس از سه مرتبه التفات به غير،حق تعالي نظر لطف از او بر مي دارد، و بعد از آن، هرگز ديگر نظر به جانب اونمي افکند».

پيامبر گرامي اسلام (ص) در خصوص نماز بدون حضور قلب ميفرمايد: «لا يُقبَلُ الله صلاهَ عبدٍ لا يحُضُر قلبُهِ مَعَ بدنِهِ». خداوند نماز بنده اي را که در نماز دلش با بدنش همراه نيست، نمي پذيرد.

اهميت حضور قلب در نماز

درمورد اهميت حضور قلب در نماز ابن عباس از نگاه از حضرت علي (ع) مي گويد: براي رسول خدا (ص) دو شتر بزرگ هديه آوردند پس به ياران خود نگريست وفرمود: آيا در بين شما کسي هست دو رکعت نماز بجا آورد که در آن هيچ فکردنيا به خود راه ندهد تا يکي از اين دو شتر را به او بدهم؟ حضرتاميرالمومنين به پا خواست و مشغول نماز شد. هنگامي که سلام نماز را دادجبرئيل نازل شد و عرض کرد: يکي از اين دو شتر را به حضرت علي (ع) بدهيد. رسول خدا (ص) فرمود: در تشهد که نشسته بود انديشيد کدام را بگيرد؟ جبرئيلگفت: انديشيد چاقتر را بگيرد و آن را بکشد و براي خدا به فقرا بدهد. پسانديشه­ اش براي خدا بود نه براي خودش و نه براي دنيا. پس رسول خدا (ص) هردو شتر را به او دادند و خداوند اين آيه را فرستاد:

«اِنَّ في ذلکَ لذکري لمن کانَ لَهُ قلب او اَلتي السَّمع و هُوَ شهيدٌ»

در اين مطلب تذکر است براي کسي که قلب هوشياري باشد يا گوش دل به کلام خدا دهد و به حقانيتش توجه کامل کند.

رسولخدا (ص) فرمود: نيست بنده ­اي دو رکعت نماز گذارد و در آن انديشيد چيزي ازدنيا نکند، مگر آنکه خداوند از او خشنود شده و گناهانش را بيامرزد».

منابع:

مجلسي، محمد باقر، عين الحيات، 1383، انتشارات کامکار، ص 54.

نماز و عبادت حضرت اميرالمومنين (ع)، فصل دوم، روح نماز، ص 41.

نویسنده:بهمن رمضانی